Arriskuak jokoan duen garrantzia eta hura behar bezala nola lagundu
Covid 19ak sortutako egoeran, haurren benetako beharrak ez dira kontutan hartuak izan. Gaurkoan behar baten inguruan hausnartu nahi dugu. Arriskua.Bai, haurrak arriskatzeko beharra du, bere mugak aurkitzeko beharra, bere gorputza noraino iritsi daitekeen jakitekoa. Nola bizi izan duzue hau?
Guraso.eus-en irakurri dugu
Covid 19ak sortutako egoeran, haurren benetako beharrak ez dira kontutan hartuak izan. Gaurkoan behar baten inguruan hausnartu nahi dugu. Arriskua.Bai, haurrak arriskatzeko beharra du, bere mugak aurkitzeko beharra, bere gorputza noraino iritsi daitekeen jakitekoa. Nola bizi izan duzue hau? Etxe barruan ere igotzen al zitzaikizuen haurrak mahai gainetara salto egiteko? Tierra en las manos blogean gaia hau landu zuten orain dela 3 urte. Koronabirusaren garai hauetan ere haurrek duten arriskatzeko beharrak hor dirau. Nola kudeatzen duzue hau? Nola kudeatu guraso moduan ditugun beldurrak?
2017ko artikulu hura ekarri dugu guraso.eus era, garai hauetan ere hauetarako ere hausnarketa politak direlakoan. Bestalde, gustura irakurriko genituzke zuen esperientziak. Nola kudeatzen dituzue haurren arriskatzeko beharrak? Gurasoen beldurrak?
Jolas arriskutsuak baimendu behar ditugula edo haurrek arriskuak hartu behar dituztela esaten dugunean, horrek ez du esan nahi, inolaz ere, haurrek benetako arriskuan egon behar dutenik.
Arriskua zentzu positibo eta osasungarrian ulertzen dugu, haurrak fisikoki trebatu daitezkeenean, beraien indarrei neurria hartuz eta beraien gorputzaren mugak ezagutuz, beldurra eta aldi berean segurtasuna ere esperimentatuz. Horrela, haurrak bere gaitasunen ezagutza garatzea ahalbidetzen dugu, helduen beldurrek hau eragotzi gabe.
Gainera, kontua ez da haurrak arriskuak bere gain hartzea, baizik eta arriskuei buruzko erabakia dakarten jarduerak egitea. Nire ustez, oso beharrezkoa den puntualizazioa da; izan ere, haurrak, oro har, oso kontziente dira beren gaitasunez, eta oso ondo ebaluatzen dute zer egin dezaketen beraien buruak benetako arrisku larrietan jarri gabe.
Adibide praktikoak jartzeagatik, zuhaitzak igotzeagatik, enborrez-enbor salto egiteagatik, harri handi batzuetan eskalatzeagatik, etab. Arriskuei buruzko erabakiak dakartzaten jarduerak dira (esan dugun zentzu osasungarrian).
Arriskatze hori (riesgo) ez da benetako arriskuaren (peligro) baliokidea. Gustatzen zait alderdi desberdinak kontuan hartzea, batzuetan nahasmen handia baitago horri buruz. Haurrei nolabaiteko arriskatzeko aukera dakarten jarduerak egiten uzteak ez du esan nahi mota guztietako arriskuak jasan ditzaketenik.
Adibidez, segurtasun-hesirik gabeko amildegi batetik 10 metroko altueran edo porlanezko zoru gainean egindako parke batetik ibiltzea arriskutsua da, argi eta garbi.
Ez dago zero arriskurik. Arriskuak kentzeak berez dakar arriskua.
Uste dut denok argi izan behar dugun zerbait zera dela; Bizitzan eta haurtzaroan ezin dira arriskuak erabat ezabatu.
Oso lanpetuta gaude arrisku-egoera guztiak erabat desagerrarazteko saiakeran, baina ingurune aseptiko, hiperbabestu eta bigungarriak sortzeak arriskua dakar txikienentzat bere baitan, haurrei egoera bakoitza neurtzen eta aztertzen uztea bezain arriskutsua edo arriskutsuagoa.
Haurrek ezin dutenean askatasunez kanpoan jolastu, egoera bakoitzaren arriskuak beren kabuz baloratzea eragozten diegunean, “Eroriko zara”, “Hortik ez! arriskutsua da ” eta abarrekin beren “analisietara” aurreratzen garenean, egoerak beren kabuz ebaluatu ahal izatea eragozten ari gara, horrela beraien arriskuen radarra atrofiatuz eta erabaki arriskutsuak har ditzakete heldu batek zaintzen ez duenean edo etorkizunean.
Baina bada oraindik ezezagunagoa den beste arazo bat. Haurren ekimenak etengabe geldiarazten ditugunean, askatasunez mugitzea eragozten diegunean, haurrek sistema “vestibularrean” zentzumen-gabeziak eta arazoak izan ditzakete (horrek zailtasunak ekar ditzake norberaren gorputzaren jarreran, orekan edo orientazioan espazioan).
Haurrek ARRISKU INSTINTINTIBOAK HARTZEN DITUZTE
Haurrentzako jolas-materialen eraikuntzarekin lotutako araudi handia dago. Bai parkeen egiturak, bai jostailuekin lotutakoak. Baina haurrek material horiekin izango duten harremana eta elkar eragiteko modua aurreikusteko ez dago araudirik (eta ez luke inolako eraginik izango)
Zuetako nortzuk ez zarete egon parke guztiz seguruetan, zabu, txirrista, kautxuzko zoruak eta ezer gutxi gehiago dituzten parkeetan? Eta zenbat aldiz ikusten dituzue haurrak buruz bizkarrez edo alboz txirristatik jaisten, txirristetatik gora igotzen? Arrisku guztiak ezabatzen baditugu ere, haiek bilatu egingo dituzte, ziur asko ez bere baitan arrisku bat bilatzeagatik, baizik eta kalibratzeko, aurrera egiteko, noraino irits daitezkeen ikusteko duten beharrari erantzuteagatik, beren gaitasunak ondo baloratu ez dituztela ikusten dutenean, egiteko gai direla frogatzeagatik. Beharrizan hori modu batera edo bestera asetzen saiatzen dira, nahiz eta inguruneak “aukera gutxi” eskaini.
Nola lagundu haurrei arriskuan, eta nola erraztu arriskuarekiko hurbilketa osasuntsua
Heldu askorentzat, haurrek jolastu eta esploratzen duten bitartean arriskuak har ditzaten ahalbidetzea dugun zeregin zailenetako bat da. Horregatik utzi nahi nizkizuen hemen zenbait ideia, oso sinpleak, hain polita eta aldi berean hain zaila den zeregin horretan, haurrei jolasean laguntzeko zereginean, lagungarri izan daitezkeelakoan.
1. Aire zabalean jolastera irtetea: kanpora jolastera irtetea funtsezkoa da haurrek jolastu ahal izan dezaten eta beren miaketetan arriskuak har ditzaten. Beharrezkoa da ingurune babestu eta itxietatik irtetea eta helduon begiradapean ez dagoen denbora izatea.
2. Aldez aurretik espazioa zaindu edo berrikustea. Haurrak etengabe ez zaintzeaz eta gainbegiratzeaz ari garenean, horrek ez du esan nahi egoeratik erabat deskonektatu naitekeenik.
Zeregin garrantzitsua da ziurtatzea lekuak ez duela benetako arriskurik (peligro), hala nola oso hondatuta dauden parkeen egiturak, korronte handiko ibaiak, inguru horretan elementu zorrotzak, etab.
Eta eremua egiaztatu ondoren, eta haur bakoitzaren adinaren arabera, atzerapauso bat eman behar da, eta arriskuarekin lotutako erabakiak haiek, txikiek, hartzea ahalbidetu behar da, haur bakoitzaren adina kontuan hartuta, jakina.
3. Ez eragoztea eta ezin duten lekura igotzen ez laguntzea
Askotan, helduok beldur asko izaten ditugu, baina paradoxikoki, beraiek ezin izango lituzketen leku pila batera igotzen ditugu.
Baina horrela ez diegu laguntzen beren gaitasunak baloratzen, ezta egoera bakoitzaren arriskuak behar bezala baloratzen ere. Haien segurtasuna axola bazaigu, egokiena haurrek beren kabuz igo ahal izatea da. Horrek lagunduko die beren gaitasunei buruzko ideia argiak izaten eta arriskuan jarri gabe jarduten.
4. Gure beldurra bereiztea. Funtsezkoa da haurrei gure beldurrak ez transmititzea. Hizkuntza oso garrantzitsua da, uste duguna baino askoz gehiago.
Geure beldurrak gainditu ezin baditugu, oso garrantzitsua da “eroriko zara” edo “hori oso arriskutsua da” esaldiak saihesten saiatzea eta esaldi askoz errealago batekin ordezkatzea: “Niri beldurra ematen dit horrek”.
Hau da, beldurra ematen dit niri ( helduari). Ez dizu zertan beldurrik eman behar zuri (haurrari). Adi egoteko esaten dizut, baina gai zarela sentitzen baduzu, aurrera.
5. Haurrak, autonomoak eta gai diren pertsona moduan ikustea. Nire ustez, premisa hau hartu behar da abiapuntutzat: haurrak gai dira, erantzukizun-zentzua dute eta eszenatoki bakoitzaren arriskuak kalibratzeko aukera dute.
Oro har, arriskuak sehaskatik kudeatzen utzi zaien haurrak oso kontziente izaten dira zer aukera dituzten eta haiekin arduratsuak izaten dira.
Haur bat bere buruarekin ondo eta seguru sentitzen da , zaintzen duten pertsonek bere gaitasunetan konfiantza izaten dutenean.
Amaitzeko, gai honen konplexutasuna azpimarratu nahi dut, arriskuaren pertzepzioa subjektiboa delako. Batzuentzat onargarria dena beste batzuentzat guztiz arriskutsua da. Baina honetan ere oreka aurkitu behar dela sentitzen dut.
Azken urteotan haurrak babesteko korronte bat egon da, ingurua ahalik eta gehien bigundu zaie. Horregatik, orain guztioi dagokigu arriskuaren pertzepzioaren zentzua lantzea, beharrezkoak ez diren arriskuak saihestuz, baina haurtzaro osasuntsu eta dibertigarria izateko aukera emanez.
