Komunikazio gerrillaren aldeko manifestu posibleetako bat

Nora Salbotx Alegriak gure webgunerako eginiko lehen kolaborazioa dugu jarraian irakur daitekeena. Bertan, espazioaren hausnarketatik haragoa joan eta komunikazioan jarri du fokua Norak

Harrigarria badirudi ere, pandemiek hezkuntzan ekarri ohi duten ondorioetako bat espazioaren hausnarketari loturikoa dela erakutsi digute historian hurbilen zaizkigun agerpen handienetako bik. Hala izan zen XX. mende hasieran koleraren pandemiak kateatutako agerraldi ezberdinen ondorioz eta hala izaten ari da gaur eta hemen, koronabirusarenak utzitako irakaspen gisara. Lehenago ere azaldu izan dugu (2021) orduko hartan espazioaren antolaketa eta irakaskuntza formalaren esparruek elkar eskua hartuta nola ibili ziren. Ikasleen ongizate eta naturarekiko kezkek bultzatutako arkitektura berri bat nola ezarria izan zen, ondorioz ekarriko zituena, bertzeak bertze,  ikasgela handiagoak, leiho altuak (argi naturalari garrantzia emanen baitzitzaion), iturriak, aire libreko eremu zabalak, lorategiak, komunak eta gisako bertze hainbat neurri.

Orduko hark, aunitz laburbilduz, "espazioa agente osasungarri" jiteko irakaspena ekarri bazuen, oraingo pandemia honek, dagoeneko klasiko bat den L. Malaguzziren "espazioa agente hezitzailearen" ideia politizatu, zehaztu eta eduki berriz hornitzeko parada eman digu. Izan ere, M.L. Estebanen “pandemia garaian presentzialitatea bera politikoa da” hark zabaltzen duen ate erraldoitik hasi eta J. Darken (Kern, 2019:25) “asentamendu oro da eraikitzen duen jendartearen harreman ereduen inskribatze bat espazioan (...) Gure hiriak patriarkatua dira, harriz, adreiluz, beiraz eta hormigoiez idatzita” ideiaraino, espazioa, toki fisiko topografikoaz haraindi, toki sinboliko eta erlazional gisara birpentsatzeko abagune berriak zabaldu dira.

J. Habermasentzako espazio publikoa iritzi sare ireki bat litzateke eta ideia berdintsua darabil  A. Harendtek ere eskola definitzen duenean ikaskuntza-baldintza zehatz zenbaiten baitan, hitz egiteko, elkarrizketan parte hartzeko eta bertako kideek heuren historiak elkarri kontatzeko eremu publiko gisara.

Eta hain justu hortxe gelditu nahiko genuke gaurkoan, iritzietan, elkarrizketan, partekatzean, beraz espazioa eta komunikazioaren arteko harreman ikusezin bezain trinko horretan eta, ondorioz, komunikazioa ere, espazioarekin batera, politizatzearen beharrean. Izan ere A. Diez Rodriguezen (2007) lan zinez interesgarriak diosku espazioak denbora mantsotzea dakarrela eta honek, aldi berean, informazioa finkatzea eta gogoeta egitea, komunikazioa sustatzea. Dio aldi berean, gaurko mugikortasun ereduak espaziotik iragatera baizik ez gaituela bultzatzen, komunikaziorako espazioa, espazio geldoa, ekidinez, borratuz, deuseztatuz.

Badagokigu gure buruei galdetzea nolakoa litzateke espazioa geldotzeko gai den komunikazioa, kritikoa eta hezitzailea izanen dena eta Malcolm X-ren hitzei jarraikiz, gure haurrei “mundua eta haien burua ikusteko modu berriak” zabalduko lizkiekeena. Badagokigu, finean, komunikazio gerrillaren estrategian sakontzea eta emandako statu quo-a ezbaian paratuko duten praktika komunikatibo berriak saiatzea.

Ados. Eta nondik hasi bada? Hona hemen komunikazio gerrillari orok kontuan hartu beharreko zenbait arau oinarrizko, behin-behineko eta bukatu gabeko. Horra komunikazio disidentziarako manifestu posibleetako bat:

1. Komunikazioa alde anitzeko ariketa hezitzaile eta politikoa da.
2. Komunikazioaren eskema lineal oro baztertu eta hartzailea emailea ere badela aitortuko da, are, hartzailea mezu ororen lehen unean mezua bera elikatzen eta hari forma ematen ere badagoela.
3. Komunikatzen dugunean edukietan eta prozesuan paratuko dugu arreta eta ez efektuetan. Izan ere gure ereduak eraldaketa, askapena eta autogestioa ditu helburu eta ez, komunikazio bankarioak egin bezala, dirigismoa. 
4. Mezu oro hibridagarria eta, potentzialki, hasieran eman denaz gaindiko bertze zeozer izaten ahal da. Informazioa inoiz ez da itxia izanen, problematizatzailea  baizik.
5. Elkarrizketa bilatuko da eta horretarako, ezinbertzean,  parte hartzea bultzatuko.
6. Manipulazioaren teknikak  ezagutu eta haiei aurre egiteko tresna eraginkorrez hornituko gara. Manipulazio oro eta manipulatzaileak agerian utziko ditugu. Guk geuk izan ditzakegun manipulaziorako joeraz kontzientzia hartu eta autokritika eta autoerregulazioaren tresna eraginkorrez baliatuta, ahal den eta gehien saihestuko dugu hau.
7. U. Ecori (2005) kasu eginez, munduko edozein lekutan -EHko edozein plaza, jolasgune edota hezigunetan- gaudelarik ere, pantaila, transistore, egunkari, webgune edota asanbladaren aitzineko lehen aulkia hartuko dugu eztabaida kritikoa sustatzeko.
8. Eta hau guztia egiteko konpromisoa hartzen dugu jakin baitakigu, Ecok erran bezalaxe, gaurko garaietan, pertsonen -eta herrien!- biziraupenerako borroka ez dela irabazten mezua abiatu den toki horretan, iristen den tokian baizik.